Narcisme en empathie, hier draait het hele gebeuren om. Dat wat er gebeurt met mensen in narcistische relaties. Een van de grootste stukken voor verwarring. Als we aan het narcisme denken is het toe-eigening, de grandioosheid, niet alleen van mij, maar ook van andere mensen, maar het stuk dat altijd terugkomt, is een gebrek aan empathie.
En dat is lastig, dat wat er uiteindelijk gebeurt, is dat wanneer iemand empathie toont, mensen dan zeggen: “Ze kunnen niet narcistisch zijn, omdat ze niet verondersteld worden empathie te hebben.”
Lage empathie
Empathie is echt belangrijk, hoe we contact maken en hoe we ons voelen. Als we ons voelen zoals op onze slechtste dagen, kan er iemand die empathisch is naar ons toekomen. Dat kan een grote verandering veroorzaken. Het kan ervoor zorgen dat we die slechte dag hadden, en dat we ons dan oké voelen.
Het is nodig voor een gezonde ontwikkeling. Het is niet nodig voor gezonde relaties. Dus waar empathie naartoe gaat, in deze narcistische en narcisme aangrenzende relaties is hoe je ermee omgaat. Er zijn veel manieren waarop empathie in verschillende richtingen kan gaan. En dat is verwarrend, dat is een heel ongelooflijk verwarrend gesprek over narcisme, vooral in de sociale media.
Cognitieve empathie
Laten we het eerst hebben over wat er gebeurt met empathie en narcisme. Wanneer je een narcistisch persoon hebt, ontbreekt het hen niet aan empathie. Het is niet zo alsof hun empathie niet bestaat. Ze hebben iets wat cognitieve empathie wordt genoemd.
Cognitieve empathie is het intellectueel begrijpen. Dus het zou zoiets zijn als ze horen dat iemands moeder is overleden, dat ze dat begrijpen en dat iemand daar verdrietig over is. Zoals je die persoon niet kent en er geen relatie mee hebt, begrijp je dat ze verdrietig zijn of overstuur, toch? Ik begrijp waarom ze zich zo voelen. En ieder van jullie die ooit in een narcistische relatie heeft gezeten, zou het gevoel krijgen dat je begrijpt waarom ik me zo voel.
Empathie zonder verbondenheid
Maar cognitieve empathie voelt niet als empathie. Het is alsof het juweeltje van empathie een beetje zoet smaakt, maar het is niet echt suiker. Het voelt als empathie omdat iemand je emotie correct beschrijft, maar het voelt niet verbonden.
Het andere probleem met narcisme is niet alleen welke empathie je ziet, cognitieve empathie heeft de neiging om relatief laag te zijn. En zelfs dat, omdat cognitieve empathie niet echt aanvoelt als het echte werk, dat is het ook niet. Het is typisch niet wat het moet zijn, ook al is het niet volledig afwezig, het is variabel. Dat variabele hart is wat mensen afschrikt, omdat veel mensen zullen zeggen, ik kan niet zeggen dat ze een gebrek aan empathie hebben. Want vroeg in onze relatie, kreeg hij die promotie en we gingen op vakantie, hij was toen blij en geweldig en behulpzaam voor mij.
Als bij narcistische mensen de dingen precies zo gaan als ze willen, krijgen ze bijvoorbeeld de lof, de bewondering, de bevestiging en het gevoel dat ze speciaal zijn. Ze krijgen een bonus, veel geld en het huis dat ze willen. Iets materieels, wat het ook mag zijn. Noem maar op. Wanneer dat gebeurt, hebben ze een A+ dag en wanneer ze een A+ dag hebben, voelen ze zich soms echt afgestemd. Er is een soort opwinding die hen als het ware overneemt. Ze zijn blij, zoals we dat noemen, zeg maar goed geleverd als dat gebeurt.
Ze letten eigenlijk bijna op alles wat iemand anders doet. Dat ze bijna het gevoel hebben dat het ze iets kan schelen, en degenen onder jullie die vooral in milde en gematigde narcistische relaties zijn geweest, hebben dit zien gebeuren. Keer op keer.
Er zijn tijden dat ze geen empathie hebben, dat je denkt dat je het verkeerd zag. Want ze waren eigenlijk heel aardig twee weken geleden toen we op vakantie waren. Dat soort van empathie, dat soort van sinusgolf op en neer, dat is een kenmerk van narcisme. Hoe ernstiger het narcisme wordt, hoe lager de empathie. Maar als je in dat milde tot matige bereik zit, is dat vooral die cognitieve empathie.
De donkere empathie
Als we het over narcistische mensen hebben, komen we ook op het terrein van de donkere empathie en dat is iemand die er weer empathisch uitziet. Cognitieve empathie, maar de donkere empathie is eigenlijk nog meer. Alsof ze met je meeleven, maar het voelt bijna alsof ze gegevens van je krijgen en ze leren wat jou van streek maakt. Ze leren wat je triggert en ze leren wat belangrijk voor je is, en wat dan? Uiteindelijk smelt de empathie als het ware in manipulatie.
Ze zullen bijvoorbeeld leren dat wat ik het niet weet. Bepaalde feestdagen zijn belangrijk voor je, dus weten ze dat. Misschien maken ze zelfs een groot punt van die feestdag. Dan kunnen ze zich ook omdraaien en zeggen. Wat vind je van Kerstmis, waarom is dat zo belangrijk voor jou? Dus het is als een booommm. Ze besteden er aandacht aan op een manier die ertoe doet, maar dan gebruiken ze het als een middel.
Een ander voorbeeld is waarschijnlijk een belangrijker voorbeeld wat we zien bij narcisme en waarom zoveel mensen in deze relaties terechtkomen. Je ontmoet iemand en die komt er al vrij snel achter dat je een beetje twijfelt aan je intelligentie of aan hoe slim je bent? Je hebt daar een laag zelfbeeld over en misschien komt dat omdat je familie van herkomst je bleef uitlachen of je vertelde dat je dom was. Wat de reden ook is, misschien ging je wel naar school of rechten studeren of iets dergelijks.
De narcistische persoon zal tijdens de love bombing fase dingen zeggen als: “Ik kan niet geloven dat je familie je nooit slim vond. Je bent een genie, je bent echt briljant. Ik kan het niet geloven. Ik bedoel, je bent zo verbazingwekkend slim.”
Er is geen liefdesbom die krachtiger is dan dat. Als ik tegen je zeg wat die kwetsbaarheid raakt, dan wordt het hier lastig. Het donkere empathische stuk wordt dan, … laten we zeggen dat de tijd verstrijkt. Je maakt je school af, je krijgt een geweldige baan. Maar die baan betekent ofwel dat je een beetje verder weg moet gaan wonen, of dat de uren zwaar zullen zijn, wat het ook mag zijn.
En dan … twijfelen ze?
De narcistische persoonlijkheden zeggen: “Ik weet dat je echt slim bent. Je gaat dit zo goed aankunnen.”
Het voelt zo goed, alsof het echt veeleisend wordt. Het voelt als bezorgdheid, maar nu twijfelen ze. Deze veranderlijkheid, waarbij ze je ooit prezen, dus dat duistere empathische gedoe, is heel erg een kenmerkende beweging van het narcistische. Vooral voor de meer ernstige, kwaadaardige narcistische mensen.
Het punt dat ik wil maken over de empathie met de narcist, is laag en variabel, maar niet afwezig. Dus voor degenen die zeggen: “Ik denk niet dat deze persoon een narcistische stijl heeft, misschien is het niet zo erg.” Want dat zijn ze wel, soms zijn ze empathisch, soms is het heel erg narcistisch. Het is een soort handtekening.
Een ongewoon patroon
Maar hoe zit het met deze mensen zonder empathie? Hier komen we bij dingen als psychopathie. Psychopathie of een psychopaat zijn is een zeer, zeer, zeer ongewoon patroon. Dit zijn mensen die andere mensen schade berokkenen zonder zich zorgen te maken, zich schuldig te voelen of wroeging te hebben. Maar een narcistische persoon doet pijn. Ze doen dat en het kan ze niets schelen. Geloof het of niet, ze doen het nog steeds, maar ze voelen zich wel schuldig omdat ze zich zo voelen.
Ook zij willen niet gezien worden als niet aardig. Het is heel belangrijk voor hen om goed bekeken te worden. Psychopathische mensen niet zozeer, zij zijn heel hardvochtig, wreed en berekend. Maar er is nog steeds die oppervlakkige charme en intelligentie waarmee ze mensen kunnen aantrekken. Als we het hebben over de afwezigheid van empathie, dan hebben we het over een vrij laag aantal mensen, minder dan 1% van de bevolking. Het is zeldzaam omdat mensen empathie nodig hebben om de dag door te komen.
Psychopathische mensen zijn in staat om echt te doen alsof, maar het voelt een beetje robotachtig, als een Amerikaanse psychopaat, afstandelijk. Het is niet zoals de narcistische mensen als ze gelukkig zijn en goed voorzien. Hun empathie lijkt bijna echt. Dit is het niet, maar het voelt een beetje seriemoordenaarachtig, eng, koud en onhandig. Ze gebruiken charme om misschien toch iets gedaan te krijgen. Het voelt als een soort enge bondschurk. Dus dat is psychopathie.
Het autismespectrum en narcisme
Hoe het zit waar empathie niet lijkt te werken? We kunnen vormen van neuro-afwijkend gedrag zien, en dit soort gebieden kunnen zoals ADHD en het autismespectrum omvatten. Daar waar er soms een probleem is met sociale verwerking, in het bijzonder autismespectrum. Nu hebben we het hier niet over de afwezigheid van empathie, maar waar we het over hebben is een verwerking van sociale signalen, op een manier dat de reactie wordt gegenereerd. Het kan abrupt aanvoelen of niet empathisch voor de andere persoon in het gesprek.
Dit is een interessante breuk tussen het autismespectrum en narcisme. Als je een narcistisch persoon vertelt dat zijn reactie niet empathisch was, zal hij woedend op je worden, al dan niet dat je het ziet. Als een persoon een neuro divergent autismespectrum heeft dan heb je veel meer kans dat de persoon berouwvol en verontschuldigend is en zegt: “Dat bedoelde ik niet.”
Mensen met een autismespectrum kunnen hieraan werken om relaties voor hen te vergemakkelijken. En wat je soms zult zien is een heel oprechte poging om dat te leren. Terwijl je dit bij het narcisme bijna letterlijk een minachting voor een ander persoon zou kunnen zien.
Bij iets neuro afwijkends, als het autismespectrum, is het een bijna ‘soort niet-weten’ als gevolg van een sociaal verwerkingsprobleem in een relatie.
Wanhoop, strijd en bezorgdheid
Waarin we minder empathie kunnen zien, is een hele reeks andere psychiatrische problemen: depressie, angst, verschillende vormen van posttraumatische stress, psychotische stoornissen en verslavingen.
Geestesziekten kunnen er vaak toe leiden dat iemand zich heel erg naar binnen keert. Dit zijn mensen die wanhoop, strijd en bezorgdheid ervaren. En als die dingen gebeuren, zal iemand niet afgestemd zijn op andere mensen. Dus wat we dan kunnen zien zijn periodes waarin iemand bijvoorbeeld verslaafd is. Ze zijn ofwel bezig met het verkrijgen van drugs en alcohol, of het herstellen van de effecten daarvan, of ze zijn acuut bedwelmd daardoor. Je zult dan geen empathie zien. Dus alleen in deze kleine tijdsintervallen, wanneer ze niet gevangen zitten in een van deze drie toestanden, zie je dat misschien, maar vaak ook niet.
Bij iemand die depressief is, hebben ze een soort ruminatie. Ze zijn in een staat waarin je ergens totaal in opgaat, preoccupatie. Het herhaaldelijk langdurig denken over (of herkauwen van) je gevoelens en problemen. Als we het over angst hebben, zijn mensen met angst ongelooflijk bezorgd. Ze houden hun omgeving in de gaten en denken na over de toekomst. Dat trekt hen eruit om andere mensen op te merken. Je zou zelfs iets gelijkaardigs kunnen zien bij zoiets als OCD. OCD is een psychiatrische stoornis die wordt gekenmerkt door obsessieve gedachten en compulsieve handelingen zoals bijvoorbeeld schoonmaken, controleren, tellen of hamsteren.
Je heb andere mensen nodig, de behoefte om dat ongemak aan te pakken. Maar in al die gevallen, vooral depressie, angststoornissen zoals OCD, hebben we het zelfs in posttrauma gezien. We zien misschien wat lijkt op een verminderde empathie, en dat kan vaak zijn omdat we een soort dissociatie en afstomping zien. Die ertoe kunnen leiden dat het lijkt alsof iemand is afgesneden van andere mensen. Dat kan gezien worden als een gebrek aan empathie bij anderen. We weten dat als een bevroren posttrauma een geïnformeerde traumabehandeling ondergaat, in staat is om uit die gedissocieerde toestand te komen. Als je gedissocieerd bent, worden dingen binnen in jou en om je heen minder tot helemaal niet bewust waargenomen. Je voelt bijvoorbeeld geen pijn, of alles gaat langs je heen. Het kan ook zijn dat je dingen anders ervaart dan normaal gesproken, bijvoorbeeld vervormd, als onwerkelijk of onecht.
In de meeste van die toestanden, psychotische stoornissen, depressie, angst, OCD, posttraumatische stress, zelfs bij verslaving is er geen minachting voor de andere persoon. Het heeft een soort preoccupatie en extreme of buitensporige bezorgdheid als kenmerk. Bij veel mentale ziektes, dat is al het lage empathie, kun je zien hoe rommelig dit wordt, omdat de lage variabele empathie die we zien bij narcisme een eigen soort verwarrend dier is.
Als het aanstaat, voelt het alsof het echt aanstaat en in al die andere dingen. Er is iets anders aan de hand dat je heel duidelijk kan zien.
Te veel empathie hebben
Maar laten we dit nu eens omdraaien, hoe zit het met mensen die dit hebben? Een van de grote problemen is dat sommige mensen te veel empathie hebben en hoe kan er te veel empathie zijn?
Er kan te veel empathie zijn als het op is. Het gaat tot het punt van uitputting en er komt bijna niets van binnen. Dat is te veel empathie. Wanneer iemand zich zo empathisch over afgestemd voelt op andere mensen. Elke vorm van grenzen stellen voelt dan onmogelijk. Zelfs in de wereld zijn voelt ongemakkelijk, openbare ruimtes en geluiden. Dat soort dingen in de wereld kan overweldigend voelen. Je voelt je zo beïnvloed door andere mensen, dat als je in de aanwezigheid bent van iemand die een verdrietige dag heeft, je daar niet uit kunt komen. Het verandert je stemming op een significante manier. Waarbij je geeft, geeft en geeft, omdat het ongemakkelijk voelt om het anders te doen.
Dat kan een soort situatie zijn van te veel empathie, je zou eigenlijk offers kunnen brengen aan jouw kant. Dat zou je in gevaar brengen, geld opgeven, tijd opgeven, je voor altijd laten krimpen door anderen. Ze bellen je op en ze zijn bereid om je drie uur aan de telefoon te geven, want waar is de tijd dan anders voor?
Een tweedeling
Voor je het weet ben je die avond aan het overwerken of krijg je dingen in je leven niet gedaan. Sommigen van jullie denken misschien: dit klinkt alsof je wel zo moet zijn om in een narcistische relatie te zitten. En hier zien we een andere ik, die zeg dat deze empathie dingen echt rommelig zijn. We zien hier een andere tweedeling.
Er zijn mensen die het voor elkaar hebben gekregen om in narcistische relaties terecht te komen en dan vast komen te zitten. De hemel helpe hen want het is constant excuses maken en rechtvaardigen en ik voel me schuldig. En misschien hebben ze een moeilijke jeugd gehad. Jullie weten allemaal wie je bent, toch? Je bent altijd zo geweest, zou dit een bijproduct kunnen zijn van het opgroeien met een narcistische ouder of in een traumatiserende ongunstige jeugdsituatie?
Als ik meer empathisch was geweest
Het is mogelijk voor sommigen van jullie als je een temperamentvolle stijl hebt. Zeker, maar er is ook een groep waar deze hyper empathische manier van zijn, mogelijk een bijproduct is van zelfs een narcistische relatie met een volwassene waar grenzen nooit gewerkt hebben. Trauma hechting betekende dat je een soort van hun psychiater moest zijn, je bleef gewoon. Je had dat gevoel als je misschien meer empathisch moest zijn, meer en meer empathisch, toen werd het een strategie in plaats van gewoon wie je bent.
Een gezond niveau van empathie?
Maar op een dag kijk je op en denk je: “Ik heb 30 jaar van mijn leven weggegeven.” Dat brengt ons bij de laatste landingsplaats, waarvan ik zou willen dat iedereen zo was, want de wereld zou zo saai zijn, maar zoveel beter. En dat is dat iedereen een gezond niveau van empathie heeft, en je vraagt je misschien af, wat is dat in godsnaam?
Empathie is het vermogen om emotioneel bewust te blijven en afgestemd te zijn op andere mensen, maar het ook niet als een persoonlijke last op te nemen.
Om dat voor iedereen op te lossen, was een van de grootste dingen die we moesten leren op school, hoe ze 10 jaar mensen kunnen helpen, maar dat ze het niet allemaal mee naar huis moesten nemen. Om te dragen en getraind te worden en onze beste therapeut te zijn. Maar ook in staat te zijn om te erkennen dat er voor sommige zones van mijn leven werd gezorgd, voor familie of voor je eigen leven.
Een soort scheiding
Het is dat soort scheiding van: ik kan aanwezig zijn bij iemand, ik kan afgestemd zijn op iemand, maar het is niet mijn verantwoordelijkheid om hen te redden. Ik kan het sturen en een gepaste grens stellen, omdat ik gescheiden ben van die andere persoon. Gezonde empathie vertraagt ons soms. Het kan betekenen dat ik denk dat ik beter wat langer met deze persoon aan de telefoon kan blijven. Ze maken iets mee, maar het kan ook betekenen dat ik denk dat ik het voor vandaag gezien houd.
Er zit dus een soort zelfmededogen ingebouwd in gezonde empathie. Een van de uitdagingen is dat ik er niet aan twijfel dat veel mensen die relaties aangaan, vooral met narcistische of psychopathische mensen, een gezonde empathie hebben. Totdat je begrijpt wat deze dynamiek is, is het de enige manier om te overleven in die relatie. Om meer en meer en meer te leren over een te veel van een ongezonde empathie. Tot het punt dat het je schaadt. Veel daarvan heeft te maken met trauma, hechting en overleven en het geloof dat het misschien kan veranderen.
Mijn familielid
Ik heb betoogd dat empathie in sommige opzichten een veiligheidsreactie is voor mensen die narcistische relaties hebben, maar dan moet je goed nadenken. Ik heb het zelf meegemaakt, omdat hij de enige in de stad is, die een familielid van mij is. Voor jou kan het ook iemand zijn, wie dan ook. Dus de empathie dan aanzetten of te veel benadrukken, veel emotionele empathie en compassie, zal je in staat stellen om verbonden te blijven met iemand met wie je verbonden wilt of moet zijn.
Dus zoals ik al zei, dit was echt een van die dingen, een van mijn douchemomenten. Ik tekende het letterlijk op het doucheglas en realiseerde me dat, de redenen waarom mensen niet altijd een intacte- goede- of gezonde empathie hebben. Het is niet altijd narcisme. Het lastigste van dit alles is, dat narcistische mensen zich soms kunnen vertonen met wat aanvoelt als echte, echte empathie. En wat we niet moeten vergeten is, dat velen van ons dat ook zijn.
Handtekening van het narcisme
Empathie, zoals warmte zoeken, maar dan voor iemand of jezelf. Dus als iemand ons enig begrip toont? Ze zijn empathisch tegenover het kijken naar die eb en vloed. Dat is wat je ziet bij narcisme, en dat is waarom degenen die zeggen dat ze niet narcistisch kunnen zijn omdat ze soms empathisch zijn.
Iedereen die zegt dat ze soms empathisch zijn en soms zijn ze dat echt niet. Dat zou eigenlijk de handtekening kunnen zijn van de narcistische relaties.
Quiz
Doe de quiz passend bij Ramani
Call to action
- Wat zijn jouw ervaringen dat, als jij een serieuze gesprek wil, dat zij voornamelijk luisteren naar wat jij vindt?
- Welke specifieke gedragingen van deze personen hebben jou het meest geraakt of verward?
- Zie quiz bij dit onderwerp: Quiz Ramani
Wees een lichtpuntje voor iemand anders door dit artikel te delen.
20
20
20
20