Van ongeloof tot isolatie – de unieke strijd van mannelijke slachtoffers.
Veel wordt geschreven over vrouwen die slachtoffer zijn van narcisme. Maar mannen? Hun ervaringen blijven vaak verborgen. In dit artikel lees je 10 manieren waarop hun werkelijkheid anders is – van ongeloof en schaamte tot de stille strijd om erkenning.
Waarom mannen vaak niet geloofd worden
Mannen hebben minder kans om geloofd te worden als we iemand vertellen wat er echt aan de hand is met de vrouwelijke narcist in je leven, dan wanneer een vrouw hetzelfde verhaal vertelt.
Het is al moeilijk genoeg om een vrouw te zijn en geloofd te worden over een mannelijke narcist, maar een vrouwelijke narcist die een man misbruikt? Vergeet het maar. Vrouwelijke narcisten zijn eerder heimelijk dan kwaadaardig. Wat dat betekent is dat ze er vaker wel dan niet “perfect” uitzien voor je vrienden en mogelijk je familie.
Kwaadaardig en heimelijke narcisten
Een kwaadaardige narcist is zichtbaar voor iedereen in de kamer. Waarschijnlijk voor de mensen in het huis ernaast, de buren, hun collega’s, hun ouders en anderen. Kwaadaardige narcisten zijn overduidelijk.
Heimelijk narcisten vliegen volledig onder de radar van het publiek. Als je begint met het vertellen van de waarheid over wat er aan de hand is in je relatie, gelooft vaak niemand je omdat ze zo ver onder de radar zitten.
Sommige mensen vinden het moeilijk te geloven dat een persoon die zij als vriendelijk ervaren zich anders gedraagt buiten hun aanwezigheid. In een therapeutische context kan het voorkomen dat individuen aspecten van zichzelf verbergen voor hun omgeving. Zij besteden vaak veel aandacht aan hun publieke imago en hoe anderen hen zien.
Coverts kunnen ook religieus zijn en doen zich voor als iemand die vroom en spiritueel betrokken is. Alleen ze zijn het niet – en ze behandelen ofwel hun directe familie, of alleen de echtgenoot, verschrikkelijk achter de schermen. Waarbij ze de spirituele principes die ze zelf verkondigen – en die ze van jou en anderen verwachten – volledig loslaten.
Meer kans op geweld
De kans is groter dat de relatie gewelddadig is. Simpel onderzoek toont aan dat geweld vaker voorkomt in een relatie met een narcist als de narcist vrouwelijk is.
Geconditioneerd om te verdragen
Mannen zijn door de maatschappij geconditioneerd om narcistisch gedrag van vrouwen te accepteren. En we lijken ontkracht of zwak als we dat niet doen of als we ook maar enige emotie of pijn tonen.
Vanaf de eerste dag na de geboorte zijn de meeste mannen geconditioneerd om dingen van vrouwen te tolereren, die vrouwen nooit van mannen zouden tolereren.
“Je kunt wel tegen een stootje, toch?”, zouden sommige narcistische vrouwen tegen hun man zeggen. Als mannen emotioneel gekwetst zijn is het ongeveer hetzelfde: “Je bent gewoon te gevoelig”, of: “Je gedraagt je als een meisje.” Deze opmerkingen slaan op ons mannelijk vermogen om met een situatie om te gaan en raken het mannelijke hart van een man.
Narcisten doen dat opzettelijk, verwonden mannen op een manier die hen “minder dan” maakt als ze de wreedheid begaan. Niet alleen dat, maar de maatschappij conditioneert ons vanaf dag één om het irrationele gedrag van een vrouw te accepteren.
En wanneer het overgaat in gaslighting en misbruik, blijven we het gewoon accepteren omdat we als mannen daartoe geconditioneerd zijn, en het ons waarschijnlijk niet eens realiseren dat het misbruik is.
Confronteren helpt niet bij een narcist
Het komt vaak voor dat iemand een narcist aanspreekt op diens gedrag, in plaats van het te laten voortduren. Fysieke intimidatie tussen mannen en vrouwen speelt zelden een rol, waardoor narcistisch gedrag doorgaans niet wordt genegeerd zonder reactie; dit kan vaker bij vrouwen voorkomen.
Dergelijk gedrag wordt meestal benoemd. Mensen voelen zich soms verantwoordelijk voor het emotionele welzijn binnen hun relaties en gezinnen, waardoor ze eerder bereid zijn om ondersteuning te bieden als er sprake is van emotionele instabiliteit.
De meeste vrouwen in gezonde relaties waarderen de nuchterheid van hun mannen en zouden erkennen dat het hen helpt (en omgekeerd, eerlijk gezegd). Narcisten niet – en deze gesprekken worden vaak gevechten die mannen moeten aangaan, ook al zijn ze niet nuttig voor de narcist. We deinzen zelden terug voor deze gevechten om de waarheid en willen oprecht dat de relatie beter wordt. Alleen met een narcist gebeurt dat niet en bereiken we niets door deze zaken aan te pakken.
Twee maten meten: vrouwen vs. mannen
Er wordt enorm met twee maten gemeten als het gaat om misbruik van mannen versus vrouwen. Als een vrouw iets tegen een man zegt, schenkt iedereen er aandacht aan. #MeToo, toch? Als een man schreeuwt tegen een vrouw, schenkt niemand er aandacht aan.
In feite krijgt de man vaak nog steeds de schuld van de situatie of wordt hij gezien als enorm zwak omdat hij zijn vrouw niet aankan. De middelen om mannen te helpen die misbruikt worden zijn ook schaars.
In narcistische kringen wordt geschat dat 95% van het materiaal voor slachtoffers geschreven is door vrouwen over mannen, terwijl narcistische therapeuten die we gesproken hebben, denken aan NPD (Narcissistic Personality Disorder). Ja, het is een echte persoonlijkheidsstoornis die gedocumenteerd is in de DSM en in psychologische kringen).
De schuld van de mannen?
Als een relatie op de klippen loopt, wordt aangenomen dat het meestal de schuld van de mannen is, vooral als er sprake is van huiselijk geweld in de relatie, zoals we hebben gezegd. Bij emotioneel misbruik is het net zo. Als de situaties waar een man dagelijks mee te maken heeft met zijn narcistische vrouw omgekeerd zouden zijn, zou de vrouw normaal gesproken zo snel uit de relatie zijn dat je er duizelig van zou worden.
En de wereld en de cultuur zouden haar toejuichen “omdat ze haar gewelddadige man heeft verlaten”. Als wij de relaties verlaten, worden we beschouwd als de zwakkeren die “het gewoon niet aankunnen”. Trouwens, er zijn prachtige vrouwelijke auteurs die er alles aan doen om ook rekening te houden met mannen.
Maar ze begrijpen de ervaring niet noodzakelijk uit de eerste hand omdat ze zich niet in de situatie van een man bevinden. Deze vrouwen (en de meeste vrouwen die dit begrijpen) zijn alleen maar ondersteunend voor mannen die misbruikt worden door narcisten. Er is alleen niet veel materiaal dat specifiek op ons is afgestemd.
“Nee, ik word niet mishandeld”
Mannen kunnen niet goed omgaan met het idee van misbruik of slachtoffers. Vraag een man of hij misbruikt wordt… Het antwoord is normaal gesproken een volmondig (en snel) “Nee”. Vraag hem of hij slachtoffer is (van vrijwel alles) en je krijgt ook een volmondig “Nee!” te horen. Waarom?
Nogmaals, we willen niet als zwak worden gezien en het raakt onze mannelijkheid. Het zit vast in ons DNA. We hebben een band met ideeën als “niet-uitgelokte wreedheid”, “onverdiende wreedheid”, “emotionele wreedheid”, “kwaadaardig” of “buitensporige wreedheid”, maar niet met het idee dat wij mishandeld worden.
We begrijpen echter wel wat wreed is. Niet alleen wij als mannen hebben geen band met het idee van misbruik tegen ons, maar weinigen in onze cultuur hebben dat ook.
Ze denken: “Is dat mogelijk?” Ze begrijpen misbruik tegen vrouwen en kinderen, maar niet tegen mannen. Wanneer was de laatste keer dat je een spot zag in een nationaal nieuwsprogramma waarin de vrouw werd afgebeeld als de misbruiker?
Zou zij dit accepteren?
Omdat we geen band hebben met het idee van misbruik tegen ons, realiseren we ons vaak niet wanneer we misbruikt worden. Het is ons zo vreemd dat we ons niet eens realiseren dat we worden misbruikt als het gebeurt. De grenzen tussen wat acceptabel emotioneel gedrag van een vrouw is, wat soms kan worden opgevat als wreedheid of misbruik, zijn voor ons vaag.
Een goede lakmoesproef om te weten of je wordt misbruikt is het volgende: draai de situatie in gedachten om. Bedenk hoe de vrouw in je leven zou reageren op precies wat ze jou aandoet, als het van jou afkomstig zou zijn. Als je denkt dat zij (of welke vrouw dan ook) je onmiddellijk zou verlaten, word je waarschijnlijk misbruikt en weet je dat niet.
De macht van valse hoop
We zijn van nature fixers en willen onze situatie kunnen herstellen. We worden er gek van dat we dat niet kunnen en we doen er alles aan om onze vrouwelijke partner gezond te krijgen. Je zult zien dat we hemel en aarde bewegen om de relatie te laten werken. We tolereren bijna alles als er hoop is.
Wanneer we ons realiseren dat er geen hoop is, volgt er een ongelooflijke depressie en vaak ook woede. We nemen ook vaak een buitensporige hoeveelheid persoonlijke verantwoordelijkheid op ons als de relatie mislukt, omdat we ons als man verantwoordelijk voelen voor de relatie als geheel, wat deel uitmaakt van onze mannelijke aard.
Schaamte houdt mannen stil
De kans is groter dat je dit in afzondering doormaakt. Mannen hebben vaak niet zo’n goede band met andere mannen en zullen minder snel bespreken wat er gebeurt met de narcist in hun leven. Mannen schamen zich ook vaak om te praten over wat er thuis gebeurt, vooral als het emasculerend, ontmanning is.
Dat het ontkrachtend is, zelfs met een vriend. Omdat mannen geconditioneerd zijn om “een bepaald niveau van gekte” te accepteren in hun relatie, tolereren ze het zoveel ze kunnen. Ze vinden het normaal voor vrouwen als dat niet zo is. Net als bij mannelijke narcisten heeft de narcist de neiging om hen te isoleren van vrienden en familie en probeert hij al hun gesprekken te controleren, totdat ze zich realiseren dat ze vervreemd zijn van iedereen om hen heen.
Langzaam vervreemd en geïsoleerd
Je hebt meer kans op een “kikker in de ketel” soort misbruik dat geleidelijk erger wordt dan dat het vanaf het begin afschuwelijk is. Mannen maken dit dus alleen mee en hebben weinig mensen om mee te praten. Ze zijn vervreemd van de relaties om hen heen. Ze beseffen niet dat ze misbruikt worden, maar toch zijn ze gefrustreerd en vaak boos vanwege de wreedheid.
Vrouwelijke narcisten zijn veel heimelijker en passief agressiever met hun narcistische neigingen – dus deze neigingen zijn niet zichtbaar: 1) voor de mensen om hen heen en 2) voor de slachtoffers zelf.
Dus… en wat is het eindresultaat? Misbruik in de loop der tijd. Langdurig misbruik, het soort misbruik dat je je niet eens realiseert tot het te laat is. En als de narcist met de tijd verergert (en dat doen ze), is het het soort misbruik dat je over een potentieel lange periode uitholt, tot je op een dag beseft dat het water kookt, dat je de kikker bent.
Je bent enorm depressief en boos, je hebt niets meer te geven en je niet weet wat je moet doen. Mensen met dit soort misbruik kunnen eindigen met een soort chronische PTSS als gevolg van het misbruik.
✧
Chronische PTSS
Dit is een langdurige posttraumatische stressstoornis waarbij de symptomen langer dan een maand aanhouden na een traumatische gebeurtenis, en de angst en stressklachten de dagelijkse functie ernstig beïnvloeden. Het omvat symptomen als herbelevingen, vermijding, negatieve gedachten en verhoogde alertheid, en kan indien het langdurig is, ook wijzen op complexe PTSS (CPTSS).
Dus narcistisch misbruik, vooral emotioneel, psychologisch of fysiek, kan leiden tot PTSS. Herhaalde manipulatie, kritiek en vernedering door een narcist veroorzaken chronische stress en vergroten het risico op posttraumatische stressstoornis. Dit schadelijke patroon ondermijnt de mentale gezondheid van slachtoffers aanzienlijk.
“Ook al voelt het soms alsof je alleen staat in deze strijd: je bent niet zwak omdat je geraakt bent. Je bent sterk omdat je overeind blijft.
Herstel begint niet bij stilte, maar bij de moed om te erkennen wat je hebt meegemaakt en om opnieuw richting te kiezen — voor jezelf, en voor het leven dat je verdient.”
✦ Reflectievragen
- Waar heb jij je kracht ondanks alles tóch laten zien?
- Welke kleine stap zou jou nu helpen om meer rust of helderheid te vinden?
- Wie of wat kan jou eraan herinneren dat jouw waarde niet wordt bepaald door de narcist?
