Word een overlever

Het is heel gewoon om terug te kijken op je geschiedenis met een narcist. Om je te realiseren dat het tijd kost om de volledige pathologie, de ziekteleer die je hebt doorstaan te kennen en te begrijpen. Narcisten worden gekenmerkt door eigenschappen als veel controle, weinig empathie, ongevoeligheid voor je emoties, defensiviteit, manipulatie, superioriteit en veel ontregeling.

Voortdurende blootstelling aan hun maniertjes kan een gevoel van normaal doen ontstaan, simpelweg omdat het zo repetitief is, gebeurtenissen die niet slechts één keer plaatsvindt maar bij herhaling.

Inhoud

Van slachtoffer naar overlever

Achteraf kun je zien hoe je werd meegesleurd in onhandelbare reacties van woede, defensiviteit, verwarring en dergelijke. En omdat je binnen hun invloedssfeer bleef, werd er een traumatische band gevormd.

De tijd kan echter een leermeester zijn en naarmate je meer te weten komt over de aard van narcisme en de invloed ervan op jou, kun je aanpassingen maken. Niet iedereen komt los van de band, maar de mogelijkheid bestaat zeker. Als je nadenkt over belangrijke inzichten over je ervaringen, kunnen aanpassingen in houding en gedrag volgen.

Met andere woorden, je kunt veranderen van slachtoffer in overlever. Je kunt je aanpassen van een ongezonde reactor naar een wijze initiatiefnemer. Overlevenden begrijpen de noodzaak om verstand boven emotie te stellen. Door een acuut bewustzijn te ontwikkelen, kun je leren om de chaotische emoties en gedachten die inherent zijn aan een narcistische relatie de baas te worden.

Primaire waarheden

We kunnen ons richten op een aantal primaire waarheden die je kunnen informeren bij je pogingen om los te komen van de banden die zijn gecreëerd door de narcist.

Op veel niveaus is de narcist een verontruste ziel. Ze dragen een overvloed aan onverwerkte emoties met zich mee. Dit omvat een geschiedenis van afgewezen voelen, worstelingen met verborgen onwaardigheid, woede, wrok, angst, schaamte en nog veel meer. In plaats van verstand boven emotie te stellen, hebben ze het omgekeerde gedaan, emoties overheersen het verstand.
Te midden van hun overduidelijke pathologie zijn narcisten meesters geworden in rationalisatie, het is hun psychisch afweermechanisme. Omdat ze hun innerlijke onrust niet onder ogen willen zien, verzinnen ze alternatieve verklaringen voor hun vele problemen door naar buiten te wijzen. Ze geven jou de schuld van hun tekortkomingen, net zoals ze gebeurtenissen en omstandigheden de schuld geven.
Hun emotionele intelligentie is ongewoon laag. Vanwege de omvang van onafgemaakte persoonlijke zaken benaderen ze mensen en omstandigheden met verwrongen redeneringen. Ze zijn niet in staat om empathie en begrip toe te passen, omdat ze niet begrijpen wie ze werkelijk zijn.
Narcisten zijn hardlopers. Ze willen zichzelf neerzetten als de vaandeldragers van goedheid, maar ze hebben een geschiedenis van geheimen bewaren en zijn ontwijkend. Ze proberen afstand te bewaren tussen zichzelf en hun geschiedenis van onenigheid met belangrijke anderen. Ze vluchten voor de ongemakkelijke waarheid.
Narcisten ontladen hun woede op jou, omdat ze in het algemeen boos zijn. Omdat ze geloven dat de wereld hen slecht heeft behandeld, hebben ze geen rust om uit te puffen. Dit stelt hen in staat om jou boos te dwingen om aan hun behoeften te voldoen. Vrede is voor hen het bijproduct van jouw respect en als je dat niet doet, is woede onvermijdelijk.
Hun defensiviteit is een masker voor onzekerheid. Ze zijn niet bereid om naar je uitgesproken gevoelens en ideeën te luisteren, omdat ze veronderstellen dat verschillen afwijzing betekenen. Ze hebben een langdurig, ingebakken pessimisme dat mensen ooit zouden begrijpen hoe uniek ze zijn.
Narcisten zijn meer geïnteresseerd in controleren dan in harmoniseren. Cynisch worden ze geleid door de gedachte: ‘Je hebt controle of je wordt gecontroleerd.’ Het concept van vrije keuze en tolerantie zijn een gruwel voor hen.

Begrijp deze inzichten

Als je deze inzichten verwerkt, kun je het ongepaste gedrag van de narcist tegenover jou beter begrijpen. Ze willen wanhopig dat je meespeelt met hun cognitieve vervormingen. Maar gewapend met een duidelijk begrip van hun misplaatste ongepastheden, kun je besluiten om jezelf te verlossen van de ‘verplichting’ om in hun baan te blijven.

Doe zo goed als je kunt het volgende:

Afzien van het matchen van hun strijdlustige houdingen.
Zuiver jezelf van de competitieve behoefte om hen de pijn terug te geven die ze jou hebben gegeven.
Heb in plaats daarvan minimaal contact met hen, als je dat al nodig hebt.
Stel persoonlijke grenzen vast, wat betekent dat je bepaalt wie je wilt zijn en hoe je je leven wilt inrichten.
Weersta de verleiding om degene te verlossen die geen verlossing nodig heeft.
Met alle middelen, ontdoe jezelf van het flunky label dat de narcist je heeft opgelegd. Je bent niet hun ‘knechtje.’

Jij bent een persoon van vrijheid en waarde

Ok, je bent het slachtoffer geworden van de pathologische initiatieven van de narcist, maar jouw ervaringen met die persoon hoeven jou niet te definiëren. Je bent een slachtoffer dat een overlever kan worden. Waardigheid, respect en beleefdheid kunnen je visitekaartjes zijn en als de narcist niet in staat is om deze waarheid te waarderen, kun je deze kwaliteiten toch claimen.

Je wordt ongebonden door hun verontruste boodschappen te weerleggen en je in plaats daarvan te verankeren in je eigen geest die wakker is.

Rouwen om de persoon die de narcist niet kon worden

Dit is een moeilijke ruimte over hoe je kunt rouwen om het feit dat sommige individuen in je leven, die harde narcistische personen, niet voldoen aan de verwachtingen waarvan jij dacht dat ze juist, redelijk en normaal waren. Het kan gaan over allerlei relaties.

Er zijn mensen die terugkeken op de invloed die vader of moeder op hen had en het was verschrikkelijk. Het was echt verschrikkelijk. De ouders konden hun zaken gewoon niet op orde krijgen en het was een zeer onveilige plek voor opgroeiende personen. Soms hadden mensen die getrouwd waren of een romantische relatie hadden waarbij het een absolute ramp bleek te zijn. Gaandeweg verloren ze vriendschappen, relaties, misschien met hun eigen kinderen, broers, zussen of andere individuen. In dat soort relaties werd ook gewoon de financiele dingen van hen afgenomen.

Het bleek desastreus te zijn omdat die individuen zeer egoïstisch en destructief te werk gingen. Er waren momenten waarop mensen zich in een werkomgeving begaven die bij lange na niet was, wat hun was beloofd. Daardoor waren andere kansen verloren gegaan.

Een totale kameleon

Je bleef achter met de vraag wat hier in hemelsnaam aan de hand is geweest. Je had iemand in je leven die een kracht voor het goede, voor geluk voor je had kunnen zijn, en het ging volledig de andere kant op.

Na verloop van tijd kon je ontdekken dat deze mensen sterk zijn toegewijd waren aan narcistische levenspatronen, aan al hun controle, egoïsme, manipulaties en uitbuitingen. Je kunt merken dat daar bepaalde waarheden aan de oppervlakte beginnen te komen en het raakt je op een bepaald moment. Deze persoon is een totale kameleon geweest. Ze kunnen hun persoonlijkheid veranderen afhankelijk van de mensen en omstandigheden, en jij was aan de beurt.

Er zitten positieve kanten aan de relaties, maar de positieve waren slechts dekmantels voor hun duistere kant. Want de duistere kant bleek zo sterk en zo overheersend dat deze persoon jou op zo’n manier mishandelde terwijl je dacht dat deze persoon jou veiligheid zou zijn. Het bleek allesbehalve veilig, je was waarschijnlijk verbijsterd door het gebrek aan berouw van die persoon en het feit dat ze zoveel van hun negatieve en afschuwelijke mishandeling tegenover jou kunnen rationaliseren. Het is onbegrijpelijk dat ze dat iemand kunnen aandoen.

Je genegenheid

Je had er misschien geen idee van dat hun woede en hun andere emoties zo onhandelbaar en zo hard konden worden. Vooral toen je dacht dat je iets goeds had of dat er iets goeds had moeten gebeuren. Waarvan je dacht dat het op de een of andere manier wel zou gaan, bleek het toch iets anders te zijn.

Houd in gedachten dat wanneer je de emotie van verdriet ervaart, het verdriet van verlies is. Of het nu het verlies van bepaalde relaties is als gevolg van die ervaringen, verlies van je vrienden, je reputatie of van kansen. Er zijn vele mogelijkheden van verlies die je zult moeten verwerken. Dingen waarvan je dacht dat ze op de ene manier iets waren, maar die iets heel anders bleken te zijn. Bijvoorbeeld het vertrouwen dat je in die persoon had, veranderde in een gevoel van gebruikt worden. De vriendelijkheid die je dacht te delen met die persoon veranderd in niets anders dan een vervorming. Het was allemaal een list of een dekmantel.

De genegenheid die je voor die persoon voelde, verandert in gevoelens van walging. De hulpvaardigheid van de narcist ten opzichte van jou tijdens belangrijke momenten, veranderde in een heleboel eisen. Gevoed door de houding van die persoon van aanspraak. Nu ben je de aanmoediging verschuldigd die je misschien bij die persoon hebt ervaren, die veranderde in meer dan kritiek. Ze begonnen misschien met te zeggen, “O ja, laat me je leven beter maken.” Maar na verloop van tijd is het alsof je niets goeds kunt doen. De normale verwachtingen die je van die persoon had, veranderde in een constante desillusie.

De eenvoudige meningsverschillen die je met die persoon had, veranderden in pesterijen en erger nog, conflicten veranderde in misbruik. Plannen die je met die persoon had veranderden in complotten en manipulaties. Gezamenlijke activiteiten die je hebt met die persoon veranderde in niets meer dan alleen transacties.

Rouw en illusies

Dus we hadden een idee over wat die persoon zou kunnen zijn. Het illustreert de tijd dat die persoon het nooit was en nooit zal zijn wie je dacht dat hij zou zijn. Het laat je achter met zeer gedesillusioneerde gedachten. Mogelijk dacht je ‘Hoe ben ik in hemelsnaam in deze puinhoop terechtgekomen? Wat was het aan mij dat die persoon zo onsmakelijk vond?’

Je kunt geen rust vinden en je bent mogelijk te overstuur door wat je hebt meegemaakt. Het is of was zo’n lange, vervelende, martelende reis geweest. Alle idealen of hoop die je had. Het laat een soort gevoel van verdriet, van desillusie achter.

Stadia van rouw

Ze herinneren je eraan dat er een zekere normaliteit is geworden. Het zou een beetje vreemd zijn als je de desillusie, het verdriet en de hopeloze soort gevoelens niet zou hebben. Maar hou in gedachten dat er stadia van rouw zijn.

Er is een bepaalde mate van normaliteit dat je verdriet hebt om die persoon, die niet kon worden wat had gekund. Of wanneer je een gevoel van verlies voelt. Onthoud dat het een van de eerste dingen is die gebeurt. Het is een onderdeel van de rouwfasen, je raakt in shock en ontkent een gevoel van gevoelloosheid. Je kunt niet geloven dat dit met jou gebeurt.

De tweede fase van rouw is de pijn en het schuldgevoel. Je kunt denken ‘Hoe kan ik dit anders maken of wat had er kunnen gebeuren dat voorkomen had kunnen worden?’

In deze derde fase van rouw kun je boosheid voelen en er kan veel gevoel van agitatie zijn. Je wilt uithalen, je voelt minachting, je hebt misschien wraakfantasieën. Vervolgens kun je je depressief voelen en je kunt je eenzaam en geïsoleerd voelen. En je weet dat je jezelf in verlegenheid kunt brengen. Je wilt niet dat mensen het weten wat je heb moeten doormaken en dat je je dan terugtrekt.

En dan ten slotte, de vijfde fase van rouw kan zijn dat je op een bepaald punt in je hoofd een gevoel van acceptatie kunt hebben. Je kunt denken, ‘OK, of ik het leuk vind of niet, het is gebeurd. Het maakt deel uit van mijn persoonlijke CV. Ik heb er niet om gevraagd of ik was me er te onbewust van. Maar nu ben ik me er veel bewuster van. Hoe gaan we nu verder?’

Waar je naar toe wilt

Stel dat je geen verdriet zou hebben. Je zou dit gevoel van desillusie niet hebben als je niet ook gezonde eigenschappen van binnen had. Je hebt verdriet door het feit dat je goed denkt, dus wil je naar een goede plaats gaan.

Je kunt zeggen ‘Wacht eens, ik had een relatie die niet goed ging, maar dat betekent niet dat alles aan mij ook niet goed is.’ Dus het is zo belangrijk voor je om dat vast te houden. Er kunnen momenten zijn waarop je het gevoel hebt dat je wegkomt van de spanning en van het verdriet, om vervolgens teruggetrokken te worden omdat er misschien een vakantie of een verjaardag aankomt. Je komt iemand tegen die vroeger een band had met die persoon, of je ziet iets op tv of in een film dat je doet denken aan moeilijke ervaringen. Dat soort dingen, laten we zeggen dat je daardoor een familielid of een kind hebt verloren. En er zijn momenten dat je ziet dat iemand anders het goed heeft en dat triggerde je om dat jezelf toe te staan.

Als je nu die acceptatiefase ingaat, moeten je in gedachten houden dat je eerst jezelf toestemming geeft om de emoties te hebben die ik net beschreef. Het is OK. Sterker nog, het is normaal! Het zou vreemd zijn als je dat niet deed. Dus wees geduldig met jezelf. Herinner jezelf eraan dat je verdriet in feite verbonden is met je gevoel van goedheid, met je gevoel van fatsoen. Houd daaraan vast. Je zou geen verdriet hebben als je om te beginnen geen fatsoenlijk persoon was.

Jouw karakter, wie je bent blijft

Sta jezelf zo min mogelijk toe om je te isoleren. Er kunnen momenten zijn waarop je je terugtrekt, maar het zal nodig zijn om naar een steungroep voor rouwenden te gaan of een vertrouwenspersoon te vinden. Probeer niet te diep in het piekeren te gaan. Soms kan het goed voor je zijn om te dagboeken en daarna het boek te sluiten en verder te gaan met je dag. Vergeet niet dat je in een gebroken wereld leeft. Iedereen van ons heeft wel eens ervaringen die niet goed gaan. Soms is het bij de een meer uitgesproken dan bij de ander. Weet dat idealisme vaak een voorwendsel is om pijn te lijden. Houd dat in gedachten en dat we bepaalde idealismen gaan loslaten.

Het betekent niet dat je geen doelen wilt hebben. Blijf realistisch, onthoud ook dat je nog steeds je karakter en integriteit hebt waarop je kunt bouwen. Het is in die momenten van pijn dat de grootste groei plaatsvindt. Je hebt niet de neiging om te groeien als alles perfect en geweldig gaat, maar omdat je pijn hebt ervaren. Het is wel tijd voor een serieus soul-searching en ga die ruimte in met een gevoel van positieve anticipatie.

Je integriteit, je karakter kan daadwerkelijk worden versterkt. Je gevoel van vastberadenheid kan sterker worden. Je bewustzijn kan sterker worden door wat je hebt meegemaakt, dus laat dat niet los. Blijf je inzetten voor waardigheid, respect en beleefdheid.

Weet dat je van je ervaringen kunt leren, dat je een beter individu kunt worden. Dat is geen cliché, het is de waarheid. Dus weet dat je rouwt, ga terug naar je basis en herinner jezelf eraan dat je van jezelf gaat houden ondanks het feit dat de narcist daartoe niet in staat is. Misschien was je basis waarin je opgroeide ook niet goed maar desondanks kun je luisteren naar wat je intuïtie je probeert te vertellen. Door dat te doen kun je nog steeds herstellen. Je kunt je gevoel voor fatsoen terugvinden. Je kunt je gevoel voor betekenis terugvinden en je er des te meer voor inzetten.

Doe het en uiteindelijk hoop ik dat je echt, ondanks het verdriet dat je hebt ervaren, dat je echt een persoon bent die zichzelf terug kan vinden, die in staat is om in consistente vrede te leven.