Worstelen met bagatelliseren

Wanneer anderen je worsteling met een narcist bagatelliseren. Soms is het niet de pijn zelf die het zwaarste weegt, maar het onbegrip eromheen.
Wie met narcisme te maken had, weet hoe moeilijk het is om uit te leggen wat er werkelijk gebeurde.

Zelfs goedbedoelende mensen kunnen dan onbewust bagatelliseren — omdat ze niet kúnnen bevatten wat onzichtbaar is.
Les Carter legt helder uit wat er gebeurt wanneer anderen jouw worsteling te klein maken, en waarom het belangrijk is om jezelf daarin te blijven vertrouwen.

De verwoesting

Wanneer je met een narcist te maken hebt, reageren sommige mensen ongevoelig of zonder empathie en trekken verkeerde conclusies. Het kan lastig zijn om te weten wie je kunt vertrouwen en met wie je openlijk over je ervaringen kunt praten. Vaak bagatelliseren anderen je probleem door te snel oplossingen aan te dragen, waardoor je je niet gehoord voelt.

Iemand schrijft: “Over het algemeen denken mensen vaak dat als misbruikers echt hebben gedaan wat je zegt dat ze hebben gedaan, je jaren geleden had moeten weglopen.”

Daarom was het waarschijnlijk niet zo erg als je hebt gezegd, en bovendien heb je misschien gewoon niet genoeg geleden. Iemand schreef me: “De verwoesting was iets wat moeilijk te beschrijven en moeilijk te geloven was voor normale mensen. Er zijn zoveel feiten die ik aan niemand wilde vertellen omdat ik me zo verward en emotioneel onstabiel voelde. Maar uiteindelijk realiseer ik me dat ik andere mensen niet nodig heb om mijn positie te begrijpen.”
“Ik vraag me af of je je hetzelfde wel eens hebt gevoeld. Ik wil over mijn situatie praten of ik heb behoefte aan wat aanmoediging en steun.”

En toch komen ze langs en zeggen ze: “Waarom heb je er dan niet eerder iets aan gedaan?” Ze gaan meteen over op “je had moeten” en “je had kunnen” en gaan terug om je te beoordelen op wat je wel en niet goed hebt gedaan.

Een les in empathie

Laten we dit eens analyseren en ons afvragen wat er aan de hand is, voor beide partijen, waardoor hij of zij denkt dat het oké is om je te kleineren en zomaar voorbarige oordelen of veronderstellingen te hebben over wie je zou moeten zijn en hoe je had moeten handelen.

Allereerst, als iemand op deze manier tegen je praat nadat je hebt geprobeerd om hem of haar uit te leggen wat de druk is die deze persoon duidelijk heeft. Dan heeft die persoon geslapen in de les waarin empathie werd behandeld, laten we het maar zo zeggen.
Ze zijn niet erg geïnteresseerd in jou. Het is duidelijk dat ze hun eigen agenda hebben waar ze mee bezig zijn.

Waarom dat zo is?

Vaak zijn deze mensen zo gedreven door hun agenda, en met agenda bedoel ik dat ze een vaststaand idee hebben over hoe het leven hoort te zijn. Dat wanneer iets afwijkt van dat idee, ze niet weten wat ze met je aan moeten, omdat het niet op hun agenda staat.

Of het kan zijn dat ze zelf niet echt hebben meegemaakt wat jij hebt meegemaakt, en dus niets hebben om op terug te vallen. Ik herinner me een gesprek met een man, jaren geleden, die een scheiding had meegemaakt. Hij was eigenlijk een oude vriend van mij en op een zaterdag ging ik met hem lunchen.
Een van de dingen die hij me vertelde, was dat als hij had geweten dat dit proces zo moeilijk zou zijn, hij veel meer begrip en medeleven zou hebben gehad voor mensen die hij in het verleden had gekend en die hetzelfde hadden meegemaakt.

Het toppunt van arrogantie

Als iemand iets bagatelliseert, komt dat vaak doordat hij niet heeft meegemaakt wat jij hebt meegemaakt, of omdat hij gewoon geen empathie heeft ontwikkeld. Het maakt gewoon geen deel uit van hun diepste geschiedenis.
Bovendien kunnen we ons afvragen: wie heeft jou eigenlijk aangesteld als rechter?

Waarom voelt die persoon de behoefte om te zeggen: als je naar mij toe komt om over je problemen te praten, dan moet ik degene zijn die je op het rechte pad brengt. Dat is het toppunt van arrogantie. Het is het toppunt van egoïsme en arrogantie als iemand zegt: ‘Ik zal je vertellen hoe je je leven moet leiden.’

Ik heb mensen verloren door dat soort opmerkingen. Of we kunnen ons ook afvragen: waarom kan die persoon zich niet inleven in jou als je worstelt met verdriet, verlies en pijn? Misschien zijn ze daar bang voor, of hebben ze zelf een verborgen schaamte die ze hebben begraven.
Daardoor vinden ze het moeilijk om zich in de ruimte van pijn en verdriet te begeven. Daardoor kunnen ze zelfvoldaan overkomen, maar ik hoop dat je je realiseert dat wanneer iemand je komt kleineren, het vaak niet om jou gaat. Ze hebben hun eigen verborgen agenda.

Is die vreselijke behandeling gerechtvaardigd?

Anderen hebben hun eigen problemen achter de schermen die hen ertoe aanzetten om zich zo te gedragen. Er is nog een ander element dat een rol kan spelen in de moeilijkheid die je ervaart wanneer je je erg onbegrepen voelt. Een deel daarvan kan te maken hebben met het feit dat je nog niet helemaal klaar bent met hoe je jezelf ziet na het doormaken van een moeilijke situatie.

Een andere persoon schrijft dat hij het nu begrijpt, dat zijn boze reacties op de narcist, dat die persoon zich alleen maar aangemoedigd voelt en hem in staat stelt zijn vreselijke behandeling te rechtvaardigen.
Met andere woorden, die persoon behandelde hem slecht en hij reageerde zelf ook niet zo erg goed. Vervolgens zegt deze persoon dat wat hij deed zeker voor 100% een schending van zijn eigen waardigheid was. Maar wat de narcist betreft was hij onschuldig, omdat hij een expert was geworden in het verbergen achter zijn prachtige façade.

Dus zegt deze persoon: “Een deel van mijn probleem is nu dat mijn worstelingen openbaar zijn geworden. Als ik terugkijk op mijn geschiedenis met die persoon, denk ik dat ik mezelf ook niet bepaald goed heb gedragen.”

Reactief gedrag

Misschien ben je bekend met de term ‘reactief misbruik’. Ik heb de neiging om te huiveren als ik het woord ‘misbruik’ in deze context gebruik. Maar stel dat je iemand hebt die erg hard en beledigend tegen je is en je misschien (…), dat doet.
Dat is reactief misbruik. Je bent beledigend en je gaat het gewoon terugkaatsen. Dat is waar deze persoon het over heeft.

Dus zijn er momenten waarop je probeert uit een rampzalige relatie te komen of weg te komen uit een systeem dat niet goed voor je is geweest. Dat je dan terugkijkt met je eigen schuldgevoelens of je eigen gevoelens van spijt en zegt: “Weet je, dat haalde het slechtste in mij naar boven. En ik vind het niet leuk hoe ik toen met mezelf omging. Ik vind het niet leuk wat er met me is gebeurd.” En dus kun je zelf je eigen rechter zijn. En als je dat doet, voel je je des te meer beschaamd om zo verder te gaan.

De tweeledige situatie

We hebben dus een soort tweeledige situatie. Als je eindelijk in de openbaarheid bent getreden en het duidelijk is dat de relatie met die narcist niet werkt, kan het zijn dat andere mensen naar je kijken en denken: ‘Er is iets mis met je, ik wist het wel.’

Ze hadden sowieso al een zekere neiging om te oordelen, en nu heb je me een reden gegeven om dat ook te doen. En dat is wat er aan de hand is, maar dat is hun verantwoordelijkheid. Want ik kan je verzekeren dat ik de perfecte persoon nog niet heb ontmoet.

En dus wanneer iemand langskomt en zich probeert voor te doen als het toonbeeld van fatsoen en goedheid en al het andere, verbergen ze gewoon veel dingen. En dat is hun verantwoordelijkheid.

Eigen verantwoordelijkheid nemen

Maar soms kan het ook zijn dat je zelf een veroordelende houding hebt, zodat je jezelf de schuld geeft als het moment komt dat je moet zeggen: tja, het is niet gelukt, of ik heb pijn, of ik heb het moeilijk.
Mijn reactie daarop is dat ik hoop dat je, ongeacht wat andere mensen zullen denken, de houding kunt aannemen die zegt: weet je wat, als ik een fout maak, als er problemen ontstaan of als relaties uit elkaar vallen, voel ik gewoon niet de behoefte om in een veroordelende modus te gaan.

Ik hoef niet in het schaamtespel te gaan. Wie moet ik de schuld geven of wie moet ik een trap tegen de schenen geven? In plaats daarvan ga ik een stapje terug doen en zeggen: oké, hier valt veel van te leren. Wat zijn die lessen en hoe kan ik een beter mens worden door wat ik heb meegemaakt?

Een van de dingen waar mijn vrouw en ik het over eens zijn, is dat we eigenlijk liever omgaan met mensen die niet perfect zijn. En dat zeggen we ook rechtstreeks tegen elkaar.

De Inner Circle

Het is als iemand die langskomt en zegt: “Ik heb mijn leven op orde.” Die mensen kan ik wel gedag zeggen in de supermarkt, maar ik weet niet of ik ze in mijn Inner Circle wil hebben.

En als er andere mensen langskomen die zeggen, ‘Ja ik heb pijn gehad en zij bagatelliseren dat niet en zeggen: “Weet je, ik wil graag met je over dat onderwerp praten. Laten we onze menselijkheid openlijk tonen, zodat we elkaar kunnen aanmoedigen en wederzijds respect en empathie kunnen tonen.” Dat zijn het soort mensen waarmee je wilt omgaan.

Wanneer wederkerigheid en empathie ontbreekt

Als je te maken hebt met sterk narcistische personen, gaan ze niet in op die ruimte. Wederkerigheid is er niet en empathie ontbreekt zeker. Dus als je je gekleineerd voelt door die narcist omdat je problemen steeds meer openbaar worden, hoop ik twee dingen:
Ten eerste dat je begrijpt dat er achter de schermen heel veel speelt en dat je het leven van een veroordelend persoon beoordeelt dat ze niets echt met je delen.
Ten tweede dwingt het je om je af te vragen: kan ik doorgaan en omgaan met wat er in mijzelf omgaat met een lerende, in plaats van een veroordelende houding?

Door dat te doen, kun je in ieder geval weten wie je vrienden zijn. En het stelt je ook in staat om te zeggen: ik neem mijn ervaringen mee en leer ervan, ik ga verder. Als dat het soort persoon is dat je wilt zijn, dan is mijn reactie: petje af voor jou.

Degenen die minimaliseren, dat is prima, dat is wie ze zijn. Maar ze hoeven niet tot mijn Inner Circle te behoren. Als je het gevoel hebt dat je door een narcist of een narcistisch systeem in de val bent getrapt, is het al erg genoeg om dat te moeten meemaken.
En als er dan iemand komt die dat bagatelliseert en zegt: “Je had dit moeten doen, ik snap niet waarom je zo gereageerd hebt”, dan wordt de last alleen maar groter. Dat zijn mensen die je gewoon moet weren.

Sta open voor groei en waardering voor jezelf

Ik hoop dat je het gevoel kunt hebben dat je weliswaar niet blij bent met wat je hebt meegemaakt, maar dat je wel blij bent dat je ervan hebt geleerd, en dat je openstaat voor groei en dat je jezelf daarvoor waardeert. Zolang je weet dat je vooruitgaat, is dat het beste wat je kunt doen.
Sta jezelf dus toe om je zelfrespect te behouden, zelfs als je te maken hebt met soms moeilijke onderwerpen. Hopelijk kun je daardoor stabiel blijven en hoop ik dat je steeds verder kunt gaan op je pad naar vrede.

✧

Herstel betekent niet dat je iedereen hoeft te overtuigen.
Soms is het genoeg om te weten wat waar is, zonder dat iemand anders het bevestigt.
Wie zichzelf opnieuw leert geloven, heeft geen gelijk meer nodig — alleen innerlijke rust.

Les Carter – over helderheid zonder oordeel.
“Wat heeft jou geholpen toen je niet werd geloofd?”

Reflectievragen

1. Wanneer voelde jij je niet begrepen in iets wat je diep raakte?
2. Wat deed dat met je vertrouwen in je eigen waarneming?
3. Hoe kun je vandaag oefenen om jezelf wél te geloven — ook zonder dat iemand het bevestigt?