Leven met een narcist kan een uitdaging zijn. Maar als die persoon je ouder is, kan het de emotionele groei en het vermogen om te vertrouwen beschadigen.
Ze is een pionier op het gebied van de verwoestende effecten van narcistisch misbruik, bespreekt hoe we narcistisch familiemisbruik kunnen begrijpen en ervan kunnen genezen.
De narcistische persoonlijkheidsstoornis
Praten met een narcist kan al een uitdaging zijn, maar als die persoon je ouder is, kan het je emotionele groei en je vermogen om te vertrouwen schaden.
Ten eerste moeten we narcisme zien als een spectrum stoornis. Dus ik ga het hebben over de negen kenmerken die in het diagnostisch Statistisch Handboek van de narcist staan. Ik denk dat we dat moeten combineren omdat het een spectrumstoornis is. Er is een continuüm. Dus het is de lage kant van het continuüm. Als je nadenkt over deze eigenschappen, kunnen we er allemaal wat van hebben.
En dan aan de andere kant is er de narcistische persoonlijkheidsstoornis.
Dus hoe meer karaktertrekken iemand heeft langs het continuüm, hoe meer problemen hij zal hebben in zijn opvoedingsrelaties, leven, enzovoort.
Maar het diagnostisch handboek somt 9 belangrijke kenmerken van de persoonlijkheidsstoornis op.
- 1 is een grandioos gevoel van eigenwaarde.
- 2 is bezig met fantasieën over onbeperkt succes, macht, schittering, schoonheid of ideale liefde.
- 3 gelooft dat ze speciaal en uniek zijn en alleen om mogen gaan met mensen of instellingen met een hoge status, of eist buitensporige bewondering.
- 4 Een voortdurend gevoel van innerlijke leegte en zinloosheid.
- 5 heeft een gevoel van aanspraak als onredelijk. Verwacht van anderen een gunstige behandeling of automatische naleving van wat ze willen
- 6 is interpersoonlijk uitbuitend, wat betekent dat hij misbruik maakt van anderen om zijn eigen doelen te bereiken.
- 7 De grote mist. Of het vermogen om zich af te stemmen op de emotionele wereld van anderen.
- 8 is jaloers op anderen of gelooft dat anderen jaloers op hem zijn, en
- 9 vertoont arrogantie, hooghartig gedrag of een hooghartige houding.
Hoe weet je dat iemand een narcist is?
Ik denk dat er een soort algemeen begrip is van in de manier waarop mensen over narcisme praten. In onze cultuur en veel mensen denken dat het gewoon iemand is die vol is van zichzelf, arrogant, of ze praten de hele tijd over zichzelf.
Die dingen zijn vervelend. Zeker, maar het zijn niet de dingen die me storen. Vooral omdat ze dat niet doen, dat is niet wat mensen echt kwetst. Je kunt gewoon uit de buurt blijven van dat soort mensen.
Het onvermogen, empathie
Maar ik denk dat de echte hoeksteen en de rode vlaggen waar je op moet letten het gebrek aan empathie is en het onvermogen om je in te leven in de emotionele wereld van andere mensen, die twee dingen. Naar mijn mening zijn deze twee factoren de meest cruciale. Daarnaast beschouw ik het gevoel van rechtmatigheid (hun vermeende recht op) en het interpersoonlijk uitbuiten van anderen als twee andere essentiële hoekstenen.
Als we het over narcisme hebben, hebben we altijd of meestal de neiging om te verwijzen naar iemand met wie we een relatie hebben. Stel je voor hoe het voor een kind moet zijn om op te groeien met een ouder die geen empathie heeft voor het kind.
Dat is heel moeilijk, vooral als je het niet hebt meegemaakt. Maar de mantra in wat ik het narcistische gezin noem, wat het betekent dat een gezin wordt geleid door één of twee narcistische ouders. De behoeften van de ouders hebben voorrang op de behoeften van de kinderen.
De kinderen zorgen
In een normaal, gezond gezin zijn de ouders er om voor het kind te zorgen. In het narcistische gezin is die hiërarchie omgekeerd. De kinderen zijn er om voor de ouders te zorgen, om de ouders gelukkig te maken, om de ouders er goed uit te laten zien. Kleine kinderen die opgroeien met een gebrek aan emotionele afstemming en empathie, hebben dus veel verwoestende gevolgen.
De hoofdoorzaak van narcisme?
Ik denk dat het komt door het trauma dat de ouders hadden. Ik krijg vaak die vraag. Betekent dat ieder van ons die is opgegroeid in een narcistisch gezin of een narcistische ouder heeft dat doet? En dat we allemaal narcisten worden? En het antwoord daarop is nee.
Maar meestal komt het door een trauma. Als mensen niet bewust worden van hun opvoedingspatronen, zullen velen waarschijnlijk op dezelfde manier opvoeden als ze zelf zijn opgevoed. En daarom zien we het. Tradities worden van generatie op generatie doorgegeven zonder de vraag of men het anders wil doen met hun kinderen.
Er gebeurt emotionele schade met een kind dat niet de verzorging krijgt die het nodig heeft om een gezonde, functionerende volwassene te worden.
Hoe ze opgroeien
Ze eindigen met geïnternaliseerde negatieve boodschappen zoals ‘Ik ben niet goed genoeg. Ik ben niet lief. Ik ben niet waardig.’ Ze groeiden op met een soort gevoel van leegte. En omdat ze hun emotionele tanks niet gevuld kregen, groeien ze op met verlammende zelftwijfel. Omdat hun gevoelens niet gevalideerd en erkend werden en hun realiteit dus niet erkend werd.
We zien vaak dat volwassen kinderen van narcisten een complexe posttraumatische stressstoornis hebben, absoluut een gebrek aan zelfgevoel. Vaak komen mensen met dit probleem in therapie omdat ze angstig zijn, omdat ze niet in een consistente omgeving zijn opgegroeid. Depressie, hypervigilantie, schaamte omdat ze de familieschaamte met zich meedragen omdat ze denken dat het allemaal hun schuld was.
Ze hebben moeite met vertrouwen omdat ze verminderd zijn. Voor ons, omdat ze er niet op konden vertrouwen dat hun ouders goed voor hen zouden zorgen. Ze hebben vaak problemen met relaties en zeker een verminderde, emotionele ontwikkeling. Emotionele ontwikkelingsachterstand. Niet noodzakelijkerwijs volledig onderdrukt, maar aangetast.
Dus omdat deze kinderen opgroeien met dat gebrek aan emotionele ontwikkeling, zou ik denken dat ze zelfs people pleasers worden, of voor mensen willen zorgen. Want dat is wat ze weten.
Geneigd om narcisten aan te trekken
Ik geloof dat als we opgroeien in een narcistisch gezin we leren dat het een goede training is voor codependency. Codependency is: ik ga voor jou zorgen met uitsluiting van mezelf. En dat kan de narcist aantrekken. Dus vaak hebben volwassen kinderen dat niveau van codependency waar ze in behandeling aan moeten werken.
Omdat we de neiging hebben om ons aangetrokken te voelen tot het vertrouwde. Totdat we aan ons eigen herstel werken. En een narcist kan heel charmant zijn.
Leer de rode vlaggen herkennen
Werk aan het leren waar je op moet letten, en leer de rode vlaggen waar je je bewust van moet zijn. Ik ga altijd terug naar het gebrek aan empathie, het onvermogen om iemand zichzelf te laten zijn. Het onvermogen om zich in andermans gevoelens in te leven. Altijd controle willen hebben, altijd willen dat de dingen gaan zoals zij willen. Dat is grootheidswaanzin.
❁ Meer lezen?
In mijn boek schrijf ik over het moment waarop alles op z’n plek viel —
toen ik eindelijk begreep wat er écht speelde.
✧ Lees het fragment op de previewpagina
Het heropbouwen
De eerste stap in herstel en genezing is het erkennen dat je ouders narcisten waren. Ik denk niet dat we echt kunnen herstellen als we niet accepteren dat er iets niet klopte. Dat deze ouder een stoornis had en dat de persoon daarom zo behandeld werd, want dat kunnen ze niet. Mensen kunnen niet echt aan het traumawerk beginnen. Het rouwwerk, het heropbouwen van het gevoel van eigenwaarde. Als ze niet echt begrijpen waar het vandaan komt. Anders denken ze dat er iets mis is met hen.
Of ouders zich bewust zijn van hun gedrag? Ik zou zeggen ja en nee. Ik denk dat er narcisten zijn die weten dat ze je pijn doen. Ze willen mensen op de een of andere manier pijn doen vanwege hun eigen problemen, hun eigen zelfverachting. En dan denk ik dat er een aantal eigenschappen zijn die een narcist niet herkent, zoals projectie. Omdat een narcist niet omgaat met zijn eigen omarming en omgaat met zijn eigen gevoelens. Ze projecteren ze op anderen.
Stel, dat ik de narcistische moeder ben en jij bent de dochter. Ik voel me boos en ik ga niet met mijn boosheid om. Dan zeg ik misschien, ‘Waarom gedraag je je vandaag zo boos?’ Ze projecteren gewoon. Ik weet niet zeker of ze zich bewust zijn van die projecties.
Een vorm van kindermishandeling
Het is emotioneel en psychologisch misbruik. En narcisten kunnen natuurlijk ook fysiek en seksueel zijn. Dus dit soort misbruik wordt niet herkend als een kind naar een therapeut gaat en de ouders zien eruit alsof ze charmante, geweldige ouders zijn. Hoe kan een kind in zo’n situatie worden geloofd?
Dat is echt een goede vraag waar de therapeut op moet letten. Hoe comfortabel is dit kind met het uiten van gevoelens en echt praten over wat er met hen aan de hand is? Kunnen ze zelf gevoelens identificeren? Of komen ze uit een gezin waar je geen gevoelens hebt? Omdat je er bent om te worden ingelijfd in de mal van wat de ouder wil dat je bent?
Daarom komen mensen er vaak pas achter als ze volwassen zijn. Een interessante draai hieraan is dat mensen vaak in behandeling komen. Als volwassenen, nadat ze hun eerste kind hebben gekregen, omdat ze ineens die ongelofelijke, onvoorwaardelijke liefde voor deze baby voelen. Alsof ze een kogel opvangen voor dit kind. En dan begint het te dagen. En ze hebben zoiets van, ‘Wie had dat voor mij?’
Hoe kom je daar doorheen?
Ik heb mijn boek in drie delen verdeeld. Het eerste deel is gewoon alles begrijpen. Het tweede deel is het begrijpen van de effecten. En het derde deel van het boek is het herstelprogramma. Toen ik hier jaren geleden achter kwam, begon ik te werken aan een herstelprogramma in vijf stappen. Dat heb ik in het derde deel nog verder uitgewerkt. Vijf stappen om dit soort trauma’s te verwerken.
De vijf stappen
- De eerste stap noemen we acceptatie en rouw. Met verdriet bedoel ik het omarmen van het trauma. Dus accepteren dat de ouder een stoornis had die niet OK was. En dan moeten we het trauma verwerken en voelen. En dat duurt een hele tijd. Dan werken we aan separatie-individuatie.
- Stap 2 is, en wat dat betekent is dat we onszelf moeten losmaken van dit disfunctionele familie web, psychologisch, niet geografisch.
- Stap 3. En natuurlijk zijn er een heleboel dingen die we doen. Dat je niet de kans heb gekregen om je eigen zelfbeeld op te bouwen als volwassen kind. Je eigen authentieke zelf.
- Stap vier. We gaan ons bezighouden met hoe we omgaan met deze familie of verpleegkundige helpende ouders? Misschien de faciliterende ouder, misschien de broers en zussen. Gaan we dat doen? Maken we een contactbeslissing, of gaan we voor geen contact omdat het te giftig was. Gaan we doen wat ik burgerlijk contact noem, wat oppervlakkig is, maar we hebben nog steeds een band en we leren hoe we grenzen kunnen stellen. Zodat we anders met hen kunnen omgaan en niet zo reactief op hen zijn?
- Stap vijf. Het beëindigen van wat ik noem de erfenis van vervormde liefde. Zoals, heb ik narcistische vrienden aangetrokken? Wat is mijn waardesysteem als het gaat om het opvoeden van mijn kinderen? Kijken naar liefde, relaties en patronen en heb ik de neiging om afhankelijk van anderen te zijn in liefdesrelaties? En als laatste kijk je naar welke eigenschappen die persoon zelf heeft opgepikt die ze misschien echt willen omarmen en waar ze aan willen werken en aan herstel.
Werk van binnenuit
Het allereerst is dat het niet gaat om haat, schuld of woede. Het gaat er niet om je ouders aan te vallen. Ik denk dat dit werk van binnenuit komt. Ik denk dat we echt onze eigen gevoelens hierover moeten omarmen en ons eigen herstel moeten doen. Herstel is heel belangrijk.
Mensen kunnen het met het boek doen, want het derde deel bevat veel dagboeken en veel oefeningen om zelf te doen. En dan moedig ik mensen meestal aan om die stappen samen met de therapeut te doen, dat is nog beter. Mensen ontvangen hierdoor meer bevestiging, wat voortkomt uit de aanwezigheid van aanzienlijke zelftwijfel. De therapeut kan hen op een effectieve manier ondersteunen door te bevestigen dat bepaalde situaties niet juist zijn of waren.
Er is hoop op genezing. Het is belangrijk dat iedereen begrijpt dat, hoewel het proces uitdagend kan zijn, herstel een ingrijpende verandering in iemands leven teweegbrengt. Zal het boek ooit een einde maken aan het drama? Het biedt inzichten in het ontwarren en genezen van de schadelijke effecten van ouderlijk narcisme.
Dr. Karyl McBride
Dr. McBride is een gediplomeerd huwelijks- en gezinstherapeut met meer dan 40 jaar ervaring in openbare en privépraktijken, gespecialiseerd in de behandeling van trauma. Ze is de auteur van verschillende boeken:
- Will I Ever Be Good Enough?
- Will I Ever Be Free of You?
- Will the Drama Ever End?
De “10 Stingers” van Karyl McBride
Tien veelvoorkomende dynamieken in relaties tussen dochters en narcistische moeders, zoals beschreven in haar boek:
- Will I Ever Be Good Enough?
- Healing the Daughters of Narcissistic Mothers.
De “Stingers” zijn pijnlijke patronen die emotionele schade veroorzaken.
1. Je probeert voortdurend de liefde, aandacht en goedkeuring van je moeder te winnen, maar voelt je nooit goed genoeg.
2. Je moeder legt de nadruk op hoe dingen ‘lijken’ (voor haar) in plaats van hoe ze voor jou ‘voelen’.
3. Je moeder is jaloers op jou, bijvoorbeeld vanwege je uiterlijk, prestaties of relaties.
4. Je moeder ondersteunt geen gezonde uitingen van je identiteit, vooral niet als die botsen met haar eigen behoeften.
5. In het gezin draait alles om je moeder – haar emoties, meningen en behoeften zijn altijd prioritair.
6. Je moeder toont geen empathie voor jouw gevoelens of ervaringen.
7. Je moeder kan niet omgaan met haar eigen emoties, waardoor jij ze vaak moet “opvangen” of negeren.
8. Je moeder is kritisch en veroordelend, bijvoorbeeld over je keuzes, uiterlijk of levensstijl.
9. Je moeder behandelt je als een vriend(in) in plaats van als haar kind, waardoor je geen gezonde ouder-kindrelatie ervaart.
10. Er zijn geen grenzen of privacy tussen jou en je moeder – ze eist toegang tot alle aspecten van je leven.
Reflectievragen
- Wat was jouw manier om je aan te passen toen je opgroeide — en voel je dat patroon soms nog steeds?
- Welke overtuigingen over jezelf heb je misschien overgenomen van een ouder die je eigenlijk tekortdeed?
- Hoe zou het zijn om nu, als volwassene, opnieuw te kiezen wat jij gelooft over jouw waarde?
Meer verdieping
